ALKOHOLIZM A PRZESTĘPCZOŚĆ

Największe nasilenie publicznego pijaństwa według danych z Izb Wytrzeźwień obserwuje się wśród mężczyzn w Sosnowcu, Katowicach, Szczecinie, Lublinie. W tych miejscowościach co dziesiąty dorosły mężczyzna przebywał przynajmniej jeden raz w ciągu roku w Izbie Wytrzeźwień.

Związek między nadmierną konsumpcją alkoholu a nasileniem przestępczości jest bardzo ścisły. Wykazują to m.in. przykłady, które potraktować można jako mimowolne eksperymenty dla potwierdzenia tej tezy.

Pierwszy — z terenu Szwecji — polegał na tym, że w 1963 r. na skutek strajku pracowników, w instytucji zajmującej się w tym kraju produkcją oraz importem i sprzedażą napojów alkoholowych, alkohol zniknął z rynku prawie całkowicie na okres blisko trzech miesięcy. W tym czasie liczba osób, zatrzymanych za pijaństwo, zmniejszyła się bardzo znacznie, spadła liczba przestępstw przeciwko porządkowi publicznemu o 38% — liczba przypadków znęcania się nad rodzinami spadła o 46%. Należy zauważyć, że okres przymusowej wstrzemięźliwości trwał w Szwecji bardzo krótko. W Polsce natomiast przez okres 8 lat trwał eksperyment wołowski. Na terenie powiatu Wołów w województwie wrocławskim w 1957 r. wprowadzono zakaz sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości 18% i więcej alkoholu we wszystkich zakładach gastronomicznych w powiecie. Pozostała możliwość zakupów alkoholu w handlu detalicznym. Wskaźnik spożycia alkoholu w tym powiecie, wynoszący w 1957 r. 4,3 litra na każdego mieszkańca, obniżył się wydatnie w 1964 r. do 1,7-litra na mieszkańca. Towarzyszył temu znaczny spadek liczby przestępstw i wykroczeń, popełnianych w związku ze spożyciem alkoholu, a w tym spadek liczby kierowców, zatrzymanych w stanie nietrzeźwym.

Przestępstwa, przeważnie związane ze stanem nietrzeźwości sprawców, wykazywały w Polsce w okresie 1951—1960 r. tendencję wzrostu. Liczba osób, skazanych za udział w bójkach (art. 240 KK), wzrosła w tym okresie o 144%, liczba skazanych za pobicie przy posługiwaniu się niebezpiecznym narzędziem — aż o 432%.

Typowe przestępstwa i wykroczenia o charakterze chuligańskim są w Polsce popełniane z reguły w stanie nietrzeźwym. Według oceny policji  80% przestępstw przeciwko bezpieczeństwu publicznemu jest spowodowane nadużywaniem alkoholu. Wraz ze zwiększeniem poziomu spożycia alkoholu w 1965 r. zwiększyła się ilość przestępstw i wykroczeń o charakterze chuligańskim. Na przestrzeni 1965 r. od I do IV kwartału wzrastała także ilość przestępstw, ściganych na podstawie Ustawy o zwalczaniu alkoholizmu, a przede wszystkim — spraw z art. 23 Ustawy o znęcaniu się nad rodziną pod wpływem alkoholu. Wzrost spraw o rozbój polegał w głównej mierze na zwiększaniu się ilości wypadków ograbiania pijaków; znów więc powiązany był ściśle z nadmierną konsumpcją alkoholu zwłaszcza w barach z alkoholem.

Art. 23 Ustawy, chroniący rodzinę i najbliższe otoczenie alkoholika przed maltretowaniem, jest coraz częściej stosowany w dochodzeniach przeciwko alkoholikom. Osoby pokrzywdzone coraz szerzej korzystają z ochrony, jaką daje ten przepis, ponieważ nie muszą same wnosić oskarżenia przeciwko swoim prześladowcom. Toteż dochodzenia milicyjne z tego artykułu stanowią 1/4 dochodzeń, prowadzonych  na podstawie Ustawy z 10 grudnia 1959 r., a ilość dochodzeń wzrasta z roku na rok, obejmując jednak wciąż jeszcze przede wszystkim tereny miejskie. Ochrona kobiet i dzieci na wsi jest wciąż niedostateczna, ponieważ poszkodowane osoby, w znającym się dobrze środowisku wiejskim, bardzo rzadko zdobywają się na decyzję oskarżenia najbliższego członka rodziny przed organami ścigania.

Liczba dochodzeń policji z art. 23 Ustawy o znęcaniu się nad rodziną w stanie nietrzeźwym w latach 1962 — 1966

Art. 27 Ustawy o zwalczaniu alkoholizmu przewiduje sankcję za zakłócenie w stanie nietrzeźwym porządku publicznego lub wywołanie zgorszenia. Wnioski policyjne, dotyczące tych wykroczeń, rozpatrywane przez Kolegia Karno-Administracyjne stanowią połowę wszystkich wniosków, kierowanych przez policję do Kolegiów. Liczba ich wzrasta znacznie z roku na rok i z roku na rok stosuje się ostrzejsze sankcje przeciwko winnym tych wykroczeń.

Liczba wniosków policji o ukaranie z art. 27 Ustawy o zakłóceniu- porządku publicznego w stanie nietrzeźwym w latach 1962 — 1966

W 1963 r. na terenie kilku miast i województw prowadzono badania, mające wykazać, jakie grupy ludności popełniają najczęściej wykroczenia z art. 27 Ustawy. Jak wykazały badania, wykroczenia te popełniane były w znacznej większości przez pracowników fizycznych w wieku powyżej 25 lat.

Zagadnienie związku między alkoholizmem a przestępczością nie doczekało się na razie badań kompleksowych. Statystyki, z których część przytaczamy, dają jednakże wyobrażenie o rozmiarze problemu.